Zdecydowałem się rozpocząć moją relację na blogu od dziedziny, która spowodowała, że zajmuje się prawem. Studiowałem, a ostatecznie skończyłem ten kierunek głównie dlatego, że odkąd byłem nastolatkiem interesowało mnie czy mogę legalnie korzystać z gier w które gram, czy z muzyki, którą słucham. Moja praca magisterska dotyczyła umowy ACTA oraz jej wpływu na prawo oraz społeczeństwo. Można więc powiedzieć, że chcąc nie chcąc od zawsze interesowałem się prawem autorskim.
Moim zamiarem nie jest zanudzenie czytelników przepisami aktów prawnych, jednak trudno mi będzie wytłumaczyć Wam pewne zagadnienia, bez pewnej podstawy teoretycznej. Będę się jednak starał przybliżyć ją w możliwie przystępnej i uproszczonej formie.
W czytanym poniżej artykule dowiecie się m.in. :
-> czym są prawa autorskie
-> czym jest utwór?
-> jakie istnieją rodzaje praw autorskich?
Podstawy podstaw – twórca oraz jego prawa do utworu
Prawa autorskie są pewnym uprawnieniem, które przysługują twórcy czyli autorowi „czegoś co zostało przez niego stworzone”, co określamy jako utwór.
Według prawa autorskiego – tj. dziedziny prawa zajmującej się twórcą oraz jego dziełem,
twórca posiada wyłączne prawo do dysponowanie swoim utworem. Mówiąc wprost –twórca jest właścicielem utworu i nikt nie ma prawa korzystać z utworu bez jego zgody.
Jest to logiczne, że skoro ktoś stworzył utwór to może nie chcieć, aby ktoś inny nim dysponował. Z drugiej strony np. muzyka, czy filmy tworzone są właśnie po to, aby inni mogli je zobaczyć, posłuchać lub odbierać za pomocą innych zmysłów.
Przykład: Jeśli jestem właścicielem samochodu mogę pozwolić, aby ktoś z niego korzystał lub pożyczyć ten samochód komu innemu. Podobnie jeśli jestem twórcą utworu to jest on moją własnością i posiadam prawo, aby robić z tym utworem co mi się tylko podoba, a także decydować czy utwór będzie dostępny w ten czy inny sposób.
Aby można było korzystać z utworu twórca musi się zgodzić na określone formy i sposoby korzystania z jego dzieła, z pewnymi wyjątkami, o których będzie mowa w kolejnych wpisach. W tym miejscu warto zapowiedzieć, że wyjątki te noszą nazwę dozwolonego użytku.
Czym jest utwór?
Utworem jest to co zostało wykreowane przez człowieka. Posiada wartość jako forma uzewnętrznienia twórcy oraz oddania zamysłu jego pracy. Taki utwór znaleźć się musi poza „głową” samego autora – to znaczy musi zostać ustalony w jakiejkolwiek postaci. To absolutnie wystarczy dla ochrony dzieła.
Przykład: Piosenka stanie się utworem wówczas kiedy zostanie zaśpiewana lub zagrana przez jej autora . Nie zmienia to faktu, iż taka piosenka jako utwór jest chroniona od momentu jej uzewnętrznienia tj. ustalenia, nie musi przy tym być w jakikolwiek sposób utrwalona poprzez jej napisanie, czy nagranie na jakimkolwiek nośniku np. płycie lub na komputerze. Ochrona utworu jest automatyczna i nie jest także uzależniona od żadnego zgłoszenia czy znaku ®
Aby coś było utworem musi być niepowtarzalne, indywidualne i inne od czegoś co zostało już stworzone. Nie będzie utworem coś co produkowane jest seriami jako forma rzemiosła, czy też produkowane jest przez maszyny. Nie będzie utworem również „dzieło” wykonane przez zwierzę.
Przykład: Utworem nie będzie produkowana masowo seria mebli, ale może nim być indywidualnie rzeźbione krzesło, gdyż jest oryginalne i inne od dotychczasowych utworów. Utworem nie będzie kopia lub reprodukcja czegoś co do tej pory istniało, ale będzie nim z reguły przeróbka lub adaptacja dotychczasowego utworu.
Utwór jakkolwiek ma wartość dla autora, niekoniecznie musi posiadać wartość majątkową. Utworem będą zarówno wystawiane w muzeach dzieła sztuki, jak też rysunki stworzone na szkolnej lekcji w zeszycie, o ile oddają jakiś zamysł twórcy.
Dlatego też, w polskim prawie utworem jest każdy przejaw działalności twórczej, o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.